SPINNEN
  NATUURSTUDIE
BEESTJESSTUDIE
SPINNENSTUDIE
 

Het leven op aarde
Zes rijken
-
Biota
Eukaryota

Determineertabel kiezen
 
.
 
Orde
Araneae, Spinnen
Determineertabel tot de families
 
- NatuurCentruM RotterdaM -
 
SYSTEEMOVERZICHT SYNONIEMEN KENMERKEN WAARNEMINGEN SITEARTIKELEN
DETERMINEERTABELLEN NAAMLIJSTEN AFBEELDINGEN INVENTARISATIES LITERATUUR
BIJZONDERHEDEN COLLECTIES BIOLOGIE VERSPREIDING WEBLINKS
         
NATUURPLEZIER MET SPINNEN ONDER DE LOEP VERZAMELEN, PREPAREREN EN DETERMINEREN

.

.

.

.

.

.

.

.

/\
NaaR
BoVeN

Orde Araneae, Spinnen /\
NaaR
BoVeN
Determineertabel tot de families
 
Volgnr. Vraag Ga naar
Volgnr. Taxon Vervolgtabel
1 a Cheliceren massief, naar voren uitstekend, even lang als carapax, met gewricht voor op en neer bewegen (als houweel).
Achterste spintepels met drie leden.
Suborde ORTHOGNATHA (Mygalomorphae ), slechts twee soorten in het gebied; uiterlijk onmiskenbaar		   ATYPIDAE TABEL
b Cheliceren groot, klein of uitstekend, maar met gewricht voor naar buiten en binnen bewegen (als pincet).
Achterste spintepels nooit met meer dan twee leden 		2 Onderorde LABIDOGNATHA (Araneomorphae) TABEL
2 a Cribellum aanwezig voor de spintepels (bij mannetjes gereduceerd).
Vrouwtje met calamistrum op metalarsus IV. 		3 Cribellate spinnen TABEL
! Deze structuren alleen bij grotere soorlen zichtbaar; web van de algemene soorten bestaat uit wollig cribellaat spinsel dat in het begin blauwig is (Webben, p. 64-66)
b Cribellum en calamistrum afwezig 7    
3 a Kopregio groot, gezwollen, met karakteristieke ogenstand.
Vrouwtje fluwelig zwart;
mannetje vuurrood met zwarte stippen 		  ERESIDAE TABEL
b Niet als hierboven 4    
4 a Ogen dicht opeen;
achtermiddenogen met onregelmatige vorm.
Anale tuberkel met een zoom van lange gebogen haren.
Bleke gelige spin met zwarte tekening Adult 2-2,5mm lang 		  OECOBIIDAE TABEL
b Niet als hierboven 5    
5 a Voor- en achterzijogen ver uit elkaar;
metatarsus IV en calamistrum IV gebogen in zijaanzicht 		  ULOBORIDAE TABEL
b Voor- en achterzijogen dicht bij elkaar 6    
6 a Tamelijk grote spinnen, 5-15 mm.
Achterlijfstekening bij alle soorten ongeveer hetzelfde.
Calamistrum met een dubbele rij borstels 		  AMAUROBIIDAE TABEL
b Abdomen of eenkleurig bruingrijs zonder enig tekening, of met twee paar lichte vlekken   TITANOECIDAE TABEL
c Kleine spinnen, 4mm of minder;
achterlijfstekening variabel, maar niet als hierboven.
Calamistrum met een enkele rij borstels 		  DICTYNIDAE TABEL
7 a Spin met maar zes ogen, gemakkelijk van boven zichtbaar, in een tamelijk compacte groep.
Mannelijke bulbus nogal eenvoudig;
adult vrouwtje zonder epigyne Haplogyne spinnen		 8    
b Spin met acht ogen, soms bij elkaar in rijen (zijogen kunnen elkaar raken), soms ver uiteen (sommige moeilijk te vinden).
Mannelijke palporganen complexer;
adult vrouwtje met epigyne Entelegyne spinnen 		9    
8 a Kleine spin (1,5-2mm).
Egaal geel of rozerood.
Ogen in compacte groep die vrijwel even breed is als de kop 		  OONOPIDAE TABEL
b Hele spin met scherpe tekening op bleekgele achtergrond.
Carapax lijkt van boven bijna cirkelrond, hoog gewelfd, ongeveer even groot als het abdomen 		  SCYTODIDAE TABEL
c Ogengroep vormt bijna een cirkel.
Geen achterlijfstekening		   DYSDERIDAE TABEL
d Ogen in drie groepen van twee.
Achterlijf meestal met een duidelijk patroon 		  SEGESTRIIDAE TABEL
9 a Carapax bijna cirkelrond, even breed als lang.
Voormiddenogen veel kleiner dan de anderen, die twee compacte groepen van drie vormen.
Poten extreem lang, tarsus met buigzame valse segmenten 		  PHOLCIDAE TABEL
b Carapax van voren vierkant met voorop vier grote ogen, verder naar achteren een paar kleinere, één aan iedere kant   SALTICIDAE TABEL
c Spintepels vormen één dwarse rij.
Trachee-openingen op eenderde tot halverwege van spintepels naar epigastrale groeve.
Kleine spin 		  HAHNIIDAE TABEL
d Ogen vormen een zeshoek; de kleine voormiddenogen pal vanboven soms niet zichtbaar. Pootstekels erg lang   OXYOPIDAE TABEL
e Voorste spintepels veel groter dan de rest en staand op een groot bleek cilindrische uitsteeksel.
Voormiddenogen groter dan de anderen.
Achtermiddenogen klein en onregelmatig.
Abdomen vanboven donker, vanonder bleek		   ZODARIIDAE TABEL
f Carapax vanvoren met een rij van vier kleine even grote voorogen, vanboven niet makkelijk te zien;
hierboven en achter een groter paar achtermiddenogen en meer naar achteren een paar achterzijogen van dezelfde grootte.
In vooraanzicht lijken het drie aparte rijen.
In bovenaanzicht snijdt een lijn door midden- en zijachterogen de middellijn van de spin vóór het carapax 		  LYCOSIDAE TABEL
g Voorkant van het carapax met een rij van vier kleine ogen van gelijke grootte, in bovenaanzicht goed zichtbaar;
hier boven en achter een wat groter paar achtermiddenogen en meer naar achter een paar achterzijogen van dezelfde grootte.
In vooraanzicht lijken het twee rijen.
In bovenaanzicht snijdt een lijn door midden- en zijachterogen de middellijn op of achter de voorkant van carapax
N.B.. Textrix (Agelenidae) heeft recurve van ongelijke grootte en opvallend lange spintepels.		   PISAURIDAE TABEL
h De schuine voorkant van het carapax met rij van vier ogen van ongeveer dezelfde grootte als in de sterk recurve achterste rij.
Ogen dicht opeen, gescheiden door nauwelijks meer dan hun diameter.
Carapax bleekgeel met een paar bruine lengtestrepen 		  ZORIDAE TABEL
i Poot III en IV dik bezet met lange dunne haren, heel anders dan bij poot I en II, die alleen verspreide erg korte haren hebben.
Trachee-openingen net achter de epigastrale groeve.
De enige soort leeft onder water 		  AGYRONETIDAE TABEL
j Trachee-openingen goed zichtbaar halverwege de spintepels en de epigastrale groeve. Abdomen vanboven met kenmerkende donkere vlekken   ANYPHAENIDAE TABEL
k Poot I en II aan de binnenzijde in bovenaanzicht met een serie naar voren gerichte sterke gebogen stekels.
Hier tussenin zitten kleinere gebogen stekels.
In zijaanzicht lijken de metatarsi gebogen.
Abdomen met één of twee paar kleine knobbels, soms moeilijk te zien		   MIMETIDAE TABEL
l Achterste spintepels langer dan de voorste en bestaand uit twee segmenten.
Middelste spintepels goed zichtbaar.
Een rij trichobothria, in lengte toenemend, op iedere tarsus, welke ook drie klauwtjes heeft		   AGELENIDAE TABEL
!In vrouwtjes Cryphoeca is dit alles moeilijk te zien, maar dit betreft één kleine soort met een zeer kenmerkend uiterlijk
m Beschrijving 9a t/m 9l niet van toepassing 10    
10 a Ogen zwart en kraalachtig bij pal van boven bekijken (soms donker blauwgrijs) en gewoonlijk omgeven door een bleker gebied 11    
b Ogen bleek of parelachtig bij pal van boven bekijken (behalve voormiddenogen die donkerder kunnen zijn) en vaak omringd door een ring van zwart pigment 12    
11 a Achterste ogenrij in bovenaanzicht recurf (naar achter gebogen), soms bijna recht, maar nooit procurf (naar voren gebogen). Veel soorten krabachtig, met poot I en II langer en steviger dan de rest, andere niet krabachtig   THOMISIDAE TABEL
b Achterste ogenrij in bovenaanzicht licht procurf.
Alle ogen omringd door wit.
Vrouwtje geheel groen, mannetje op abdomen met rode strepen op middellijn en opzij 		  HETEROPODIDAE TABEL
!Bekijk de ogen goed; het erg harige mannetje van Heriaeus hirtus (Thomisidae) wordt soms verkeerd gedertermineerd als Micrommata virescens (Heteropodidae).
12 a Tarsi met drie voetklauwtjes, een bovenste paar en een ongepaard middelste klauwtje, goed zichtbaar en niet schuilgaand achter haarbosjes;
soms ook met hulpklauwtjes		 15    
b Tarsi maar met twee klauwtjes, die soms schuilgaan achter haarbosjes 13    
!De klauwtjes kunnen bij grote soorten met een loep te zien zijn, maar zijn bij andere soorten zo niet zichtbaar. Als de spin in een web zat, zal hij drie klauwen hebben. Als hij vrij rondliep, of onder een steen zat of in een gesponnen cel zonder signaaldraad, en als hij een langwerpig lichaam met muisachtige beharing of iridescentie heeft, dan zijn er vrijwel zeker twee klauwtjes. De nog volgende families met twee klauwtjes (Gnaphosidae, Clubionidae en Liocranidae) en deze even bekijken maakt het je mogelijk verder te gaan. Als de spin hier niet op lijkt, kan het een webspin zonder web zijn (vooral mannetjes) of een soort met drie klauwen die helemaal geen web meer maakt.
13 a Voorste spintepels cilindrisch, iets langer dan de achterste, en wat uit elkaar staand zodat hier tussen de middelste spintepels goed zichtbaar zijn. Middenachterogen meestal ovaal of onregelmatig van vorm
(rond bij Scotophaeus en sommige Zelotes) 		  GNAPHOSIDAE TABEL
b Voorste spintepels cilindrisch of kegelvormig, dicht bij elkaar, het zicht op de middelste spintepels ontnemend.
Achterste spintepels vaak iets langer en soms tweeledig.
Achtermiddenogen cirkelrond.		 14    
!Spintepels bij de meeste soorten goed zichtbaar, maar niet bij Micaria, waar de kenmerkende ogen ook te klein zijn om goed te kunnen zien. Deze iriserende mierachtige spinnen zijn in het veld makkelijk te herkennen, maar vergelijk ook Phrurolithus en Steatoda phalerata
14 a Totale breedte van het ogenveld minstens de helft van de grootste breedte van het carapax.
Labium duidelijk langer dan breed		   CLUBIONIDAE TABEL
b Totale breedte van het ogenveld minder dan de helft de grootste breedte van het carapax.
Labium even breed als lang		   LIOCRANIDAE TABEL
c Totale breedte van het ogenveld iets minder dan de helft van de grootste breedte van het carapax.
Labium duidelijk langer dan breed.
De enige Europese soort heeft geen stekels op de poten		   CORINNIDAE TABEL
15 a Volwassen spin 1,7mm of minder.
Voormiddenogen erg klein, soms afwezig;
de rest groter en in twee groepen van drie.
Abdomen van mannetje met oranjebruine scuta, zowel dorsaal als ventraal 		16    
b !De ogen van deze kleine spinnen zijn met een loep niet te zien, maar wel de scuta van mannetje.
Twee soorten.
Het vrouwtje van Comaroma simoni is met een loep te herkennen, maar dat van Pholcomma gibbum niet;
ga bij twijfel naar		 17    
c Volwassen spin soms kleiner 1,7mm soms veel groter.
Ogen meer gelijk van grootte;
onderlinge afstanden gelijker.
Abdomen niet met zowel dorsaal als ventraal scutum		 17    
16 a Alle tibiae met twee stekels.
Vrouwtjes met bol donker abdomen.
Mannetje met tussen de scuta van het abdomen geen sigilla Pholcomma		   Pholcomma
(THERIDIIDAE)		 TABEL
b Tibiae zonder stekels.
Abdomen van het vrouwtje gelig maar bedekt met talrijke oranjebruine sigilla en ventraal met een oranjebruin scutum.
Mannetje met tussen de scuta van het abdomen veel kleine oranjebruine sigilla 		  Comaroma
ANAPIDAE		 TABEL
17 a Tarsus IV aan de onderkant met een kam van gezaagde borstels.
Poten met erg weinig stekels;
een of twee op iedere patella, twee op iedere tibia, geen op de femora.
Meeste soorten met een achterlijfstekening, of minstens wat lichte vlekken, maar een doodenkele is egaal donkergrijs		 18    
b Tarsus IV aan de onderkant zonder kam van gezaagde borstels.
Poten bij soorten met een tekening meestal met veel stekels en met minstens een prolaterale stekel op femur I, maar veel soorten met een egaal grijs-zwart abdomen hebben erg weinig stekels		 19    
!De kam van gezaagde borstels kan erg moeilijk te zien zijn, zelfs-bij kleine soorten en mannetjes - als men sterke vergroting gebruikt. Dan kan het volgende helpen, zowel bij gebruik van loep als binoculair.
Als de spin uit een wielweb kwam of een vlak matje (met eventueel kriskras-ophangdraden erboven), ga dan verder bij 19.
Bij een ruimtelijke web dat vooral uit schijnbaar ordeloos in alle richtingen lopende draden bestaat (zonder duidelijk matje), ga dan verder bij 18.
Als de soort één of meer stekels op femur I heeft, dan heeft de soort geen tarsale kam, en ga verder bij 19.
Bij geen stekels op femur I en een achterlijfstekening: vergelijk de afbeeldingen van Pachyngnatha, Cyclosa conica en Frontinellina, welke geen van allen een tarsale kam hebben. De zeldzame Neriene radiata heeft geen stekels op femora maar heeft een onmiskenbaar web. Als het geen van deze gevallen betreft, ga dan verder bij 18.
Als de spin grijs of zwart zonder enige tekening of lichtere delen is, kan hij toch een tarsale kam hebben, maar alleen als het een Dipoena, Robertus, Pholcomma, Theonoe is of de soort Enoplognatha thoracica.
Als het deze niet is, is het een Dwergspin (deel van de Linyphiidae).
Al is dit alles nogal een zijspoor bij de tabel, het is goed om er aandacht aan te besteden, zo leert men al in het begin twee bekende valkuilen kennen.
18 a Voorrand van het labium duidelijk gezwollen.
De enige soort heeft een karakteristiek uiterlijk en genitalia die met een loep te herkennen zijn		   NESTICIDAE TABEL
b Voorrand van het labium niet, of nauwelijks, gezwollen   THERIDIIDAE TABEL
19 a Maxillae veel langer dan breed (omdat ze vaak naar beneden uitsteken, kan het nodig zijn ze iets van achter te bekijken).
Maken meestal een wielweb;
sommigen maken adult geen web meer		   TETRAGNATHIDAE TABEL
b Maxillae niet of nauwelijks langer dan breed 20    
20 a Kleine spin (adult1,5-3mm);
abdomen bolvormig, opvallend zilverig met netvormig en andere tekening.
Femur I in zijaanzicht tweemaal zo dik als femur IV.
Eén enkele, zeldzame soort (Theridiosoma gemmosum).
(Wees zeker van volwassenheid en andere kenmerke; jongen van sommige wielwebspinnen lijker er wel op en andere soorten kunnen enkele van deze kenmerken hebben.)
Het wielwebje is in het centrum zo gespannen dat het een omgekeerde paraplu lijkt		   THERIDO SOMATIDAE TABEL
b Spin heeft niet al deze kenmerken tegelijk 21    
21 a In vooraanzicht is de hoogte van de clypeus meestal minder dan tweemaal de diameter van een vooroog (behalve bij Cercidia prominens).
Cheliceren aan de basis opzij met een gewrichtsknobbel, maar zonder stridulatie-richels.
Tarsi naast de drie klauwtjes met hulpklauwtjes.
Maken een wielweb		   ARANEIDAE TABEL
b In vooraanzicht is de hoogte van clypeus meestal groter dan twee maal de diameter van een vooroog (behalve bij Tapinopa longidens en Poeciloneta variegata).
Cheliceren opzij vaak met stridulatie-richels maar zonder gewrichtsknobbel.
Tarsi alleen met drie klauwtjes, zonder hulpklauwtjes.
Sommigen hebben een duidelijk achterlijfspatroon en maken horizontale matwebben;
de spin hangt aan de onderkant daarvan;
anderen hebben een egaal grijs-zwart abdomen ("Dwergspinnen") en maken erg kleine matwebjes		   LINYPHIIDAE TABEL

.

/\
NaaR
BoVeN

Vragen, correcties, aanvullingen of tips ontvangen wij graag per E-MAIL.

/ARANEAE DETERMTABEL.htm

© StichtinG NatuurCentruM RotterdaM

WEBWEBREDACTIE

Voor het laatst bijgewerkt op 14 januari 2018
Titel
ARANEAE Spinnen Determineertabel tot de families

Beschrijving
NatuurCentruM RotterdaM | ARANEAE Spinnen Determineertabel tot de families

Trefwoorden
NatuurCentruM, ROTTERDAM, natuurstudie, determineren, tabel, determineertabel, determinatie, determinatietabel, sleutel, determineersleutel, determinatiesleutel, wetenschappelijke, naam, latijnse, nederlandse, opzoeken, zoeklijst, herkennen, soort, soorten, vinden, namen, spinnenfamilies, araneae, spinnen, familie , spin,